Βίοι Πελοποννησίων ἀνδρῶν
Συγγραφέας:
Κληρικοί


ΚΛΗΡΙΚΟΙ

Εὐτυχισμένη ἦτον ἡ ἡμέρα τῆς ἐπαναστάσεως τῆς Ἑλληνικῆς φυλῆς, διότι καὶ τότε, καὶ πρὸ χρόνων ἀκόμη τὸ Ἔθνος εἶχε καὶ τὸν θεόπεμπτον καὶ σεβάσμιον κλῆρον ὡς ὁδηγόν του. Οἱ λειτουργοὶ οὗτοι τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ τοῦ Ὑψίστου ἐφρόντισαν καὶ ἡτοίμασαν τὸ Ἔθνος των διὰ νὰ ἐπαναστατήσῃ, ν’ ἀλλάξῃ τὸν δεσπότην τῆς δουλείας του, τὸν κατακτητὴν τῶν ἐθνικῶν του δικαιωμάτων, καὶ τὸν ὑβριστὴν τῆς θρησκείας του καὶ τῶν ἱερῶν του. Ὁ κλῆρος παρουσιάσθη ἐμπρὸς μὲ τὸν σταυρὸν καὶ μὲ τὸ ὅπλον εἰς τὰς χεῖρας, ἔβαλε τὴν φωνὴν ὡς ἐκ μέρους τῆς θρησκείας, καὶ ἔδωκε τὸ σύνθημα· «πατρὶς καὶ θρησκεία», καὶ εἶπεν, ὅτι ἄνευ τούτων δὲν εἶναι πλέον δυνατὸν νὰ ὑπάρξωμεν. Ἐσυμβούλευσε τοὺς ἀληθεῖς Χριστιανοὺς, τοὺς εὐλόγησεν, ἁγίασε τὰ ὅπλα των δημοσίως, καὶ ὕψωσε τὴν σημαίαν τοῦ σταυροῦ καὶ τοῦ Ἔθνους. Ἕκαστος δὲ κληρικὸς ἐπῆρε πλέον ὡς ἔργον τοῦ πολέμου νὰ παρευρίσκεται παντοῦ εἰς τὰ στρατόπεδα καὶ εἰς τὰ φροντιστήρια διὰ νὰ ἑτοιμάζῃ τὰ πολεμοφόδια, καὶ τὰς τροφὰς, ὄχι μόνον δι’ ἰδίων ἐξόδων καὶ θυσιῶν, ἀλλὰ καὶ μὲ τὰ ἴδιά του χέρια, ἄλλοι δὲ ἐξ αὐτῶν νὰ πολεμοῦν τὸν ἐχθρὸν τῆς πίστεως καὶ τῆς πατρίδος μαζὺ μὲ τοὺς στρατιώτας, καὶ ἄλλοι πάλιν νὰ στέκωνται ἔμπροσθεν τοῦ Ὑψίστου καὶ νὰ ἐπικαλοῦνται τὴν ἐξ ὕψους βοήθειαν διὰ νὰ ἐνισχύσῃ τὸν στρατόν του.

Οὕτως δὲ ἐνεργεῖτο ἡ Ἑλληνικὴ ἐπανάστασις ἀπὸ ὅλας τὰς τάξεις τῶν κληρικῶν, τῶν ἀρχιερέων δηλαδὴ, τῶν ἱερέων καὶ τῶν μοναχῶν τῶν μοναζόντων εἰς τὰ ἱερὰ καταγώγια, τὰ ὁποῖα ἔγειναν κοινὰ διὰ τὴν ἐλευθερίαν τὴν ἐθνικήν.

Μετὰ ταῦτα ἔρχομαι νὰ διηγηθῶ τινὰς πράξεις ὅσας δυνηθῶ νὰ ἐνθυμηθῶ, ἑνὸς ἑκάστου ἐξ αὐτῶν, καὶ ἰδίως τῶν Πελοποννησίων, διότι δὲν ἔλαβον τὴν τύχην νὰ γνωρίσω ἐν καιρῷ τοῦ πολέμου τὴν ἄλλην πατρίδα μας.


ΠΑΛΑΙΩΝ ΠΑΤΡΩΝ ΓΕΡΜΑΝΟΣ

Οὗτος ὁ ἔνδοξος ἀρχιερεὺς κατήγετο ἀπὸ τὴν Δημιτσάναν τῆς Καρύταινας. Πρῶτος δὲ τῶν ἄλλων ἐτόλμησε νὰ ψάλῃ· «τὸ Ἀναστήτωσαν οἱ Ἕλληνες», νὰ ἐνθαρρύνῃ τοὺς στρατιώτας, καὶ νὰ κρεμάσῃ σπάθην πρὸς παραδειγματισμὸν τῶν Ἑλλήνων πολεμιστῶν. Αἱ ἐκδουλεύσεις του πρὸς τὴν πατρίδα στρατιωτικαὶ καὶ πολιτικαὶ εἶναι πασίγνωστοι. Πρῶτος δὲ αὐτὸς ἐκ τῶν ἄλλων Ἑλλήνων συνέλαβε τὴν ἰδέαν νὰ συγγράψῃ τὰ γεγονότα τοῦ πολέμου, ἀλλὰ δὲν ἐπρόφθασε καὶ νὰ τὰ ἐκδώσῃ ὁ ἴδιος εἰς τὸ φῶς, καὶ ἐδημοσιεύθησαν ὑπὸ ἄλλων ὡς τοῦτο εἶναι γνωστὸν εἰς τὸ Πανελλήνιον.


ΑΝΘΙΜΟΣ ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΕΛΟΥΣ

Κατήγετο ἀπὸ τὸ χωρίον Στενὸν τῆς ἐπαρχίας Τριπολιτσᾶς. Κατὰ τὰς ἀρχὰς τῆς ἐπαναστάσεως ἐφρόντιζε νὰ συνειθίσῃ τοὺς Ἕλληνας διὰ λόγου καὶ ἔργου νὰ ᾖναι τολμηροὶ καὶ νὰ μὴ φοβοῦνται τὸν θάνατον, βεβαιῶν ὅτι ὅσοι τῶν Ἑλλήνων φονευθοῦν μαχόμενοι ὑπὲρ πίστεως καὶ πατρίδος θὰ ᾖναι ἅγιοι, καὶ ὅσοι πάλιν σκοτώσουν Τούρκους, τοὺς ἐχθροὺς τῆς πίστεως καὶ τῆς πατρίδος καὶ αὐτοὶ θὰ γίνωσιν ἅγιοι. Μάλιστα ἔλεγεν πρὸς τοὺς στρατιώτας τοὺς πολιορκοῦντας τὴν Τριπολιτσᾶν, ὅτι ὅποιος θέλει νὰ ὑπάγῃ εἰς τὸν παράδεισον, ὁ παράδεισος εἶναι αὐτὴ ἡ μάνδρα, δεικνύων τὸ τεῖχος τῆς πόλεως, καὶ ὅποιος πάρει τὴν σκάλαν καὶ ἀνεβῆ τὸ τεῖχος εὑρίσκει τὸν παράδεισον. Καὶ ὄχι μόνον διὰ τῶν λόγων, ἀλλὰ καὶ διὰ τῶν ἔργων ὁ ἀρχιερεὺς οὗτος ὠφέλησε τὴν ἐπανάστασιν, διότι εἰς τοὺς πολέμους ἦτον ἐμπρός, ἐκλείετο εἰς τὸ ταμποῦρι καὶ ἐπολέμει ὡς στρατιώτης καὶ εἶχε πάθος περισσότερον τῶν ἄλλων Ἑλλήνων, ὥστε ἂν εἶχε τοὺς Τούρκους εἰς τὴν δύναμίν του, ὅλους τοὺς ἔρριπτεν εἰς τὴν θάλασσαν, ἔπιπτε καὶ αὐτὸς μαζύ των διὰ νὰ τοὺς βαρύνῃ νὰ βυθισθοῦν μίαν ὥραν προτήτερα. Τὰ λοιπὰ δὲ περὶ τοῦ Ἐπισκόπου τούτου εὑρίσκονται εἰς τὰ ἀπομνημονεύματα.


ΑΝΘΙΜΟΣ ΣΚΑΛΙΣΤΗΡΗΣ

Ὁ σεβαστὸς οὗτος ποιμενάρχης πολὺν ἔδειξε ζῆλον κατὰ τὴν ἐπανάστασιν. Ὡπλίσθη, ἔτρεχεν εἰς τὰ στρατόπεδα τῶν Ἑλλήνων καὶ παρεκίνει αὐτοὺς εἰς τὸν πόλεμον. Μόνος δὲ ἐπήγαινεν εἰς τὰ ταμπούρια τῶν Ἑλλήνων, εὑρίσκετο μαζύ των, ἐκοιμᾶτο κατὰ γῆς ὡς στρατιώτης, καὶ ὡς τοιοῦτος ἐμάχετο. Ἔτρεχε δὲ παντοῦ διὰ νὰ ὠφελήσῃ. Σταλεὶς εἰς τὴν Ὕδραν διὰ νὰ παρακινήσῃ τοὺς Ὑδραίους νὰ ἐβγάλουν τὰ πλοῖά των, εὗρεν αὐτοὺς εἰς ἀνωμαλίαν καὶ συνετέλεσεν εἰς τὴν εἰρήνην τῆς νήσου. Εὑρέθη δὲ καὶ εἰς τὴν κατ᾿ ἀρχὰς σύστασιν τοῦ στρατοπέδου τῶν Βερβαίνων καὶ εἰς τὰ Τρίκορφα καὶ ἰδίως εἰς τὸν Ἅγιον Βλάσην. Ἐλειτούργει καὶ μετελάμβανε τοὺς στρατιώτας τῶν ἀχράντων μυστηρίων καὶ περὶ τούτων ἀναφέρω εἰς τὰς διηγήσεις μου τὰς κατὰ τὴν πολιορκίαν τῆς Τριπολιτσᾶς. Αἱ ἐκδουλεύσεις τοῦ ἀρχιερέως τούτου εἶναι πολλαὶ καὶ γνωσταὶ ὡς καὶ ὁ μέγας ἐνθουσιασμός του.


Ο ΒΡΕΣΘΕΝΗΣ ΘΕΟΔΩΡΗΤΟΣ

Ὁ σεβασμιώτατος οὗτος ἀρχιερεὺς κατήγετο ἀπὸ τὸ χωρίον Νεμνίτσαν τῆς ἐπαρχίας Καρύταινας. Αἱ ἐκδουλεύσεις του εἶναι πολλαὶ πολιτικαὶ καὶ στρατιωτικαὶ, καὶ ἡ φιλοπατρία του ἀπαραδειγμάτιστος, διότι ποτὲ δὲν ἐφρόντισε περὶ τῆς ὑπάρξεώς του, ἦτον εἰς ἄκρον ἐφιλοκερδής, καὶ ὅλα κατεφρόνει ἀπέναντι τῆς πατρίδος. Περὶ τούτου δὲ καὶ περὶ τῆς ἀκτημοσύνης του μαρτυρεῖ ὅλη ἡ Πελοπόννησος. Εἰς δὲ τὰ Βέρβαινα ἔγεινεν ὁ πρόδρομος τῶν Ἑλλήνων, διότι ἐσύστησε τὸ φροντιστήριον καὶ τὸ ἐκεῖ στρατόπεδον. Ὅλοι δὲ τὸν ἐσέβοντο καὶ εἰς ὅλα τὸν ἤκουον ὡς ἄλλον Ἐθνάρχην. Ἐφρόντιζε νὰ σώσῃ τὸν Ἑλληνικὸν λαόν. Μετὰ δὲ τὴν ἅλωσιν τῆς Τριπολιτσᾶς ἐφρόντισε ν᾿ ἀσφαλίσῃ ὡς πολιτικὸς τὴν πατρίδα του. Ἐξελέχθη μέλος τῆς Πελοποννησιακῆς Γερουσίας, ἔπειτα βουλευτὴς καὶ ἀντιπρόεδρος τῆς Βουλῆς, καὶ ὡς τοιοῦτος ἀπέθανεν. Ἐτιμᾶτο δὲ καὶ ἐθαυμάζετο διὰ τὰς σωτηρίους γνώσεις του.


Ο ΔΗΜΙΤΣΑΝΗΣ ΦΙΛΟΘΕΟΣ

Κατήγετο ἀπὸ τὴν Κύπρον. Ὁ ἐπίσκοπος οὗτος ἦτον ἐκ τῶν ἡσυχωτέρων ἀρχιερέων, καὶ πολὺ ἐκκλησιαστικός, σεβόμενος ἀπὸ ὅλην τὴν Ἐπαρχίαν τῆς Καρύταινας. Ἐφυλακίσθη δὲ καὶ αὐτὸς μετὰ τῶν ἄλλων προὐχόντων καὶ ἀρχιερέων, καὶ τυραννούμενος ἀπέθανεν ἐντὸς τῶν φυλακῶν τῆς Τριπολιτσᾶς.


Ο ΠΑΡΟΝΑΞΙΑΣ ΙΕΡΟΘΕΟΣ

Ὁ ἀρχιερεὺς οὗτος τί δὲν ἔκαμεν; Κατὰ τὰς ἀρχὰς τῆς ἐπαναστάσεως ἐνεψύχωνε τοὺς Ἕλληνας. Ἐφόρεσε στρατιωτικὴν στολὴν ἐπίτηδες κατασκευασθεῖσαν καὶ τὴν εἶχεν εἰς τὰς μάχας, εἶχε δὲ καὶ στρατιώτας ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν του, καὶ μετὰ τῶν ἄλλων ἐπολιόρκει τὰς Ἀθήνας ὅπου ἔκαμε πολλαῖς παληκαριαῖς πρὸς παραδειγματισμὸν τῶν στρατιωτῶν. Ἐξώδευε δὲ καὶ ἐξ ἰδίων του διὰ τὰ πολεμοφόδια καὶ τὰς τροφάς. Μετὰ ταῦτα ἦλθε καὶ εἰς τὴν Πελοπόννησον φορῶν τὴν στρατιωτικήν του στολὴν ἐν καιρῷ πολέμου. Ἐγένετο πληρεξούσιος εἰς τὴν Συνέλευσιν τῆς Πιάδος, καὶ εἰς τὴν τοῦ Ἄστρους, καὶ ὕστερα ἀνέβη εἰς τὴν Τριπολιτσᾶν. Ὑπῆρξε δὲ φίλος στενὸς τοῦ Θ. Κολοκοτρώνη, ἔχων καὶ ἀλληλογραφίαν μὲ αὐτόν. Ἡ δραστηριότης καὶ ἡ φιλοπατρία τοῦ ἱεράρχου τούτου δὲν ἔχουν σύγκρισιν.


Ο ΜΕΘΩΝΗΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ

Κατήγετο ἀπὸ τὴν οἰκογένειαν τῶν Οἰκονόμων ἐκ τῆς Ἐπαρχίας Τριφυλλίας. Ὁ ποιμενάρχης οὗτος πρῶτος ἐπῆρε τὰ ὅπλα καὶ τὴν σημαίαν τοῦ τόπου του καὶ ἐπολιώρκει τὴν Μεθώνην καὶ τὸ Νεόκαστρον, βοηθούμενος παρὰ τοῦ ἀδελφοῦ του Οἰκονόμου καὶ τῶν λοιπῶν συγγενῶν του. Αἱ ἐκδουλεύσεις τοῦ στρατηγοῦ τούτου καὶ ἀρχιερέως εἶναι γνωσταί. Μετὰ δὲ τὴν ἔλευσιν τοῦ Ἰμβραὴμ αἰχμαλωτίσθη ἀπὸ τοὺς Ἄραβας καὶ ἀπέθανεν ἐντὸς τῶν φυλακῶν τῆς Μεθώνης.

Ὁ δὲ ἀδελφός του ὁ Οἰκονόμος ἐστάθη περίφημος εἰς τοὺς πολέμους τῶν φρουρίων, ἀλλ’ ἔπεσε καὶ οὗτος μετὰ τοῦ ἀρχιερέως αἰχμάλωτος.


Ο ΜΕΣΣΗΝΗΣ ΚΑΙ ΑΝΔΡΟΥΣΗΣ ΙΩΣΗΦ

Ἦτον ἀπὸ τὴν πόλιν Τριπολιτσᾶν, καὶ ἐκεῖ ὁ ἐπίσκοπος οὗτος ὑπέφερε τὴν φυλάκισίν του μετὰ τῶν ἄλλων. Μετὰ δὲ τὴν ἅλωσιν τῆς πόλεως ἐλευθερωθεὶς ὑπηρέτησε πολιτικῶς, καὶ ἔγεινε καὶ ὑπουργὸς τῆς θρησκείας. Αἱ ἐκδουλεύσεις καὶ αἱ θυσίαι αὐτοῦ, τῶν ἀδελφῶν του καὶ ὅλης τῆς οἰκογενείας του εἶναι γνωσταί.


Ο ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΥΠΟΛΕΩΣ ΓΕΡΜΑΝΟΣ

Ὁ ποιμενάρχης οὗτος ἦτον ἐπίσημος διὰ τὰς γνώσεις του καὶ τὸν ἐνθουσιασμόν του, σεβόμενος πολὺ διὰ τὰ ἐκκλησιαστικά του προτερήματα. Κατ’ ἀρχὰς δὲ εἰς τὰς γενομένας ἐπαναστατικὰς συναθροίσεις τῶν Καλαβρύτων καὶ τῶν Πατρῶν, ἐφυλακίσθη εἰς τὴν Τριπολιτσᾶν μετὰ τῶν ἄλλων καὶ ἐκεῖ ἐντὸς τῶν φυλακῶν ἀπέθανεν. Ὁ δὲ πρωτοσύγγελος αὐτοῦ Φραντσῆς γνωστὸς διὰ τὰς πρὸ τῆς ἐπαναστάσεως ὑπηρεσίας του, καὶ τὰς μετ’ αὐτὴν, λέγει τινὰ εἰς τὸ ἐκδοθὲν ὑπ’ αὐτοῦ ἱστορικὸν ὑπόμνημα, κατηγορεῖται ὅμως, ὅτι ἔγραψε μᾶλλον διὰ τὸν ἑαυτόν του, μὴ ἐμπιστευθεὶς εἰς ἄλλον τὰ κατορθώματά του. Ἀλλ’ ἂς βεβαιωθῇ τὸ κοινόν, ὅτι τὰ ὑπ’ αὐτοῦ γραφέντα εἶναι γνήσια. Ἔχασαν δὲ τὴν ἀξίαν των, διότι ὁ ἴδιος ὡμολόγησε τὰς ἐκδουλεύσεις του. Εἰς ἐμὲ δὲ δὲν ἄφησε νὰ εἴπω τίποτε περὶ αὐτοῦ, διότι τὰ εἶπε μόνος του.


Ο ΑΡΤΗΣ ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ

Οὗτος ὁ ἱεράρχης κατήγετο ἐκ Κωνσταντινουπόλεως. Ἦλθεν εἰς τὰς Πάτρας κατὰ τὸν χρόνον, κατὰ τὸν ὁποῖον ὁ Θ. Κολοκοτρώνης ἐπολιόρκει τὰς Πάτρας, σταλεὶς ἀπὸ τοὺς ἀδελφοὺς Μεσολογγίτας διὰ νὰ ζητήσῃ βοήθειαν ἀπὸ τὸν Κολοκοτρώνην καὶ ἀπὸ τὴν Κυβέρνησιν. Ἔτυχε δὲ ἐκεῖ καὶ εἶδε τὴν γενομένην μάχην τῆς 9 Μαρτίου, γενόμενος μάρτυς τῶν γενομένων. Ὕστερον δὲ, κατὰ τὰς αἰτήσεις του, ἐστάλησαν εἰς τὴν Δυτικὴν Ἑλλάδα ὁ Κανέλος Δεληγιάννης, ὁ Γενναῖος, ὁ Π. Γιατράκος καὶ οἱ λοιποί. Ὁ ποιμενάρχης δὲ οὗτος ἐνεψύχωσε πολὺ τοὺς Ἕλληνας καὶ μάλιστα τοὺς τῆς Ἀκαρνανίας. Ἐγένετο δὲ καὶ πολιτικός, λαβὼν μέρος εἰς ὅλας τὰς Ἐθνικὰς Συνελεύσεις, ὡς πληρεξούσιος καὶ βουλευτής. Ἦτο δὲ κοσμαγάπητος, εἶχεν ἄδολον φιλοπατρίαν καὶ διὰ τοῦτο ὅλοι τὸν ἐσέβοντο.


Ο ΚΕΡΝΙΤΣΗΣ ΚΑΙ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ ΠΡΟΚΟΠΙΟΣ

Ὁ ἐπίσκοπος οὗτος κατήγετο ἀπὸ τὸν Ποταμὸν τῶν Κλουκινῶν τῆς Ἐπαρχίας Καλαβρύτων. Εὑρέθη δὲ κατ’ ἀρχὰς εἰς ὅλα τὰ ἐνεργούμενα μετὰ τῶν προκρίτων τῶν Ἐπαρχιῶν Πατρῶν καὶ Βοστίτσης. Ἐμποδίσθη δὲ ἡ φυλάκισίς του, καὶ ἔγεινε χρήσιμος παρακινῶν τοὺς ἐντοπίους Καλαβρυτινοὺς νὰ ἐπαναστατήσουν ἐνθουσιάζων τοὺς πάντας καὶ συνοδεύων αὐτοὺς μὲ τὰς εὐχάς του εἰς τὸν πόλεμον.


Ο ΑΡΔΑΜΑΡΙΩΝ ΙΓΝΑΤΙΟΣ

Ὁ ἀρχιερεὺς οὗτος κατήγετο ἀπὸ τὴν Κασάνδραν. Ἐν καιρῷ δὲ τῆς ἐπαναστάσεως ὑπηρέτησεν εἰς τὰ ὅπλα, ἔχων, ὡς ἔλεγον, σῶμα στρατιωτῶν ἐξ ἰδίων του συντηρούμενον, καὶ πολεμῶν ὡς στρατιώτης. Μάλιστα δὲ ἔβαλε φωτιὰν καὶ ἔκαψε μόνος του τὴν μητρόπολιν, καὶ τοιουτοτρόπως ἔδωκε τὸ παράδειγμα, ὅτι διὰ νὰ ἐλευθερωθῶμεν δὲν πρέπει νὰ ἔχωμεν τίποτε, καὶ μετὰ τὴν ἐλευθερίαν πάλιν ἀποκτῶμεν. Ἔκαμε δὲ ὅ,τι ἦτο δυνατὸν εἰς τὴν ἐκστρατείαν. Ἀφοῦ δὲ διελύθη ἡ ἐπανάστασις τῆς Κασάνδρας ἦλθεν εἰς τὴν Πελοπόννησον κατὰ τὰ μέρη τῆς Μονεμβασίας. Ἡ ἀρετὴ καὶ ἡ ἀκτημοσύνη τοῦ ἀρχιερέως τούτου ἔγειναν παράδειγμα εἰς τοὺς Πελοποννησίους. Ἀφοῦ δὲ πλέον δὲν ἦτον πόλεμος, ἐπεθύμει νὰ παραδίδῃ μαθήματα Ἑλληνικὰ, καὶ ἐκ τοῦ ὑστερήματός του εἶχε παιδιὰ πτωχὰ καὶ τὰ ἐσπούδαζεν ἐξ ἰδίων. Ἐπὶ δὲ τοῦ κυβερνήτου τῆς Ἑλλάδος ὁ Καποδίστριας τοῦ ἔδιδε σύνταξιν 200 φοίνικας, καὶ ὁ ἀρχιερεὺς ἀμέσως ἐσύστησε σχολὴν καὶ ἐδαπάνα εἰς αὐτὴν τὸ ποσὸν τοῦτο τῆς συντάξεως. Ὁ δὲ Κυβερνήτης ἔστειλε τὸν τότε Διοικητὴν νὰ ἐξετάσῃ ἂν ὁ ἀρχιερεὺς ζῇ καλῶς μὲ τὴν σύνταξίν του, μαθὼν δὲ ὅτι αὕτη ἐξοδεύεται εἰς τὴν σπουδὴν πτωχῶν μαθητῶν, ηὕξησε τὴν σύνταξίν του, εἰς 300 φοίνικας, ἀλλὰ καὶ ὁ ἀρχιερεὺς ηὕξησεν ἐπίσης τοὺς μαθητάς.

Ἐλθούσης δὲ ἔπειτα τῆς Ἀντιβασιλείας, διωρίσθη ἐπίσκοπος Γόρτυνος. Ἡ δὲ ἐπαρχία αὕτη ὁμολογεῖ τὰς ἀρετὰς καὶ τὴν θεοσέβειαν τοῦ ποιμενάρχου τούτου. Ὅλοι τὸν εὐλαβοῦντο ὡσὰν πατέρα. Ὠφέλησε πολὺ τὸν τόπον διὰ τῶν διδασκαλιῶν του, καὶ ἐνόσῳ ἐποιμενάρχει τὴν ἐπαρχίαν αὐτὴν οὐδὲν παράπονον ἔγεινεν. Ἀφῆκε δὲ μνήμην καὶ σέβας εἰς τοὺς ἀνθρώπους ἀνεξάλειπτον. Κατόπιν δὲ γενόμενος συνοδικὸς καὶ μεταβὰς εἰς Ἀθήνας ἀπέθανε ἐκεῖ. Ὁ Ἕλλην δικαίως πρέπει νὰ καυχᾶται, ὅτι ἔχει ἐνάρετον κλῆρον, καὶ νὰ χρεωστῇ σέβας εἰς τοὺς τοιούτους ἀρχιερεῖς του, καὶ τοὺς λοιποὺς κληρικούς.


Ο ΛΑΡΙΣΣΗΣ ΚΥΡΙΛΛΟΣ

Οὗτος κατήγετο ἐκ Δημιτσάνης. Ἐλθὼν δὲ εἰς τὴν Πελοπόννησον ἐν ἀρχῇ τῆς ἐπαναστάσεως ἐνήργει ὑπὲρ τοῦ ἀγῶνος. Ἔπειτα δὲ διωρίσθη εἰς τὴν Ἠλείαν ἀπὸ τὴν τότε Κυβέρνησιν ἐπίσκοπος, καὶ καθ’ ὃν χρόνον ἦτον ἐκεῖ ὁ πόλεμος, παρεκίνει πάντοτε τοὺς κατοίκους νὰ ὑπάγουν εἰς τὴν πολιορκίαν τῶν Πατρῶν, καὶ εἰς τὸ Μεσολόγγιον. Αὐτὸν δὲ εὗρεν ὁ Κολοκοτρώνης εἰς Πύργον ὅταν ἔλυσε τὴν πολιορκίαν τῶν Πατρῶν, καὶ ἐκεῖθεν διήρχετο. Τὴν δὲ γενομένην τότε μεταξύ των ὁμιλίαν διηγοῦμαι εἰς τὸ σχετικὸν μέρος τῶν ἀπομνημονευμάτων μου. Μετὰ δὲ τὴν διάλυσιν τῆς πολιορκίας καὶ τὴν ἀναχώρησιν τοῦ Κολοκοτρώνη, διὰ νὰ προφυλάξῃ τοὺς κατοίκους ἀπὸ τὰς ἐκδρομὰς τῶν Πατρινῶν Τούρκων ὑπῆγε μαζὺ μὲ τοὺς στρατιώτας, παρακινῶν αὐτοὺς νὰ πολεμῶσι τοὺς ἐξερχομένους πρὸς λεηλασίαν Τούρκους. Ἐπὶ δὲ τοῦ Ἰμβραὴμ πασᾶ ἐκυνηγήθη, ἐκινδύνευσε καὶ ἔχασεν ὅ,τι καὶ ἂν εἶχεν. Ὕστερον δὲ μετὰ τὴν ἀποκατάστασιν τῶν πραγμάτων, ἐλθούσης τῆς Ἀντιβασιλείας διωρίσθη ἐπίσκοπος Ἀργολίδος, καὶ μέλος τῆς Ἱερᾶς Συνόδου, τῆς ὁποίας ἔγεινε καὶ πρόεδρος. Ἀπέθανε δὲ εἰς Ἀθήνας, καὶ ἀφῆκε μνήμην ἀγαθὴν διὰ τὰς πρὸς τὴν πατρίδα ἐκδουλεύσεις του ἐκκλησιαστικὰς καὶ πολιτικάς.


ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΒΕΛΕΝΤΣΑΣ

Ἐγεννήθη εἰς τὸ χωρίον Μεσοροῦγι τῶν Καλαβρύτων. Ἦτον ἱεροκῆρυξ. Πρὸ τῆς ἐπαναστάσεως, τί δὲν ἔκαμεν ὁ μοναχὸς οὗτος καὶ κῆρυξ τοῦ Εὐαγγελίου. Ἔτρεχεν ἄνω καὶ κάτω ἀποστολικῶς κατηχῶν καὶ διαδίδων τὰ τῆς Ἑταιρίας, μετὰ δὲ τὴν ἐπανάστασιν ἐνεργῶν, παρακινῶν καὶ ἐμψυχόνων τοὺς Ἕλληνας εἰς τὸν πόλεμον. Ἡ Πελοποννησιακὴ Γερουσία τὸν εἶχε καὶ τὸν ἔστελλεν εἰς διαφόρους ἐκκλησιαστικὰς καὶ πολιτικὰς ὑπηρεσίας, αὐτὸν δὲ ἔστειλεν εἰς τὴν Μονὴν τοῦ Μεγάλου Σπηλαίου καὶ ἐπῆρε τὰ κανδήλια, καὶ τὰ ἄλλα ἀργυρᾶ σκεύη καὶ ἀφιερώματα ὅσα εἶχεν ἡ Μονὴ, διὰ νὰ δοθοῦν εἰς πληρωμὴν τοῦ Ἑλληνικοῦ στόλου. Ἐπῆρε δὲ ὑπὲρ τὰς 100 ὀκάδας ἀσῆμι, ἡ δὲ Γερουσία ἀπέστειλεν αὐτὸ εἰς Ἄργος πρὸς τὴν Βουλήν. Ὁ μοναχὸς Διονύσιος εἶχε πολὺν ζῆλον καὶ προθυμίαν ἀκούραστον εἰς τὸ νὰ ὑπηρετῇ τὸν ἀγῶνα.