Αρχαιολογικά
| Ἀρχαιολογικὰ Συγγραφέας: |
| Εφημερίς, αρ. φυλ. 220, 08.08.1875: 3 |
Γινομένων, ὡς γνωστόν, παρὰ τὸ κατάστημα τῆς Ἐθνικῆς Τραπέζης ἀνασκαφῶν πρὸς ἔνθεσιν τῶν θεμελίων τῆς προσεπικτισθησομένης οἰκοδομῆς εὑρέθησαν προχθὲς εἰς βάθος 3,15 δύο ἐνεπίγραφοι ἐπιτύμβιοι λίθοι, ἀμφότεροι ἄριστα διατετηρημένοι, περὶ ὧν λέγομέν τινα ὀλίγα ἐνταῦθα.
1. Στήλη λίθου πεντελησίου μετ’ ἀετώματος κοσμουμένου δι’ ἀκρωτηρίων τὸ μὲν ὕψος μέχρι τοῦ ὑψίστου σημείου 1,45, τὸ δ’ εὖρος 0,43 καὶ 0,10 τὸ πάχος. Ἐπὶ τῆς στήλης ἀμέσως κάτω τοῦ ἀετώματος
ΙΣΟΝΟΜΟΣ
ΚΥΔΑΘΗΝΑΙΕΥΣ
ΜΥΡΤΑΛΗ
ΑΡΧΕΣΤΡΑΤΗ ΙΣΟΝΟΜΟΥ ΘΥΓΑΤΗΡ
ΚΗΦΙΣΟΔΩΡΟΥ ΦΛΥΕΩΣ ΓΥΝΗ
Σημ. Τὸ Μ ἐν ταῖς λέξεσιν Ἰσόνομος καὶ Μυρτάλη τῆς πρώτης ἐπιγραφῆς ἔχει τὰ σκέλη ἀφεστῶτα ἀπ’ ἀλλήλων. Εἶνε δὲ καὶ καθόλου τὰ γράμματα τῶν τριῶν πρώτων λέξεων μείζω τῶν ἐν τοῖς δύο ἑπομένοις στίχοις.
Καὶ τὰ μὲν γράμματα τῶν τριῶν πρώτων λέξεων εἶνε ἀρχαιότερα, ἐκ τῶν καλῶν τῆς Ἑλλάδος χρόνων, πρὸς ταῦτα δὲ τὰ τῶν δύο ἄλλων στίχων εἶνε νεώτερα, ὡς φαίνεται μάλιστα ἐκ τούτου, ὅτι δεν εἶνε ἁπλῶς εὐθεῖαι αἱ γραμμαί των, ἀλλὰ προστίθενται εἰς αὐτὰς ἀγκύλαι. Εἶνε λοιπὸν αὕτη ἡ δευτέρα ἐπιγραφὴ κεχαραγμένη μετὰ τὴν πρώτην ἐν ἄλλῳ, ὥς μοι φαίνεται λίαν μεταγενεστέρῳ, χρόνῳ, ἴσως τοῦ μὲν Ἰσονόμου νεαροῦ θανόντος, γηραιὰς δὲ τῆς θυγατρός του Ἀρχεστράτης, ἐπειδὴ ἄλλως δὲν ἐξηγεῖται ἡ μεγάλη τῆς γραφῆς διαφορά· διότι τὰ τῶν τελευταίων δύο στίχων γράμματα ἔχουσι τὸ σχῆμα τὸ μάλιστα κατὰ τοὺς δύο τελευταίους π. χ. αἰῶνας ὂν ἐν χρήσει. Ἢ μὴ ἡ Ἀρχεστράτη ἡ ἐνταῦθα ὡς Ἰσονόμου θυγάτηρ μνημονευομένη δεν εἶνε ἡ τοῦ αὐτοῦ Ἰσονόμου, ὃν ἀναφέρει ὁ πρῶτος στίχος τῆς ἐπιγραφῆς, ἀλλά τινος τῶν ἐκείνου ἐκγόνων, ἥτις διαλιπόντος χρόνου θανοῦσα καὶ ἐν τῷ αὐτῷ οἰκογενειακῷ τάφῳ κειμένη ἐπεγράφη τῷ λίθῳ;
2. Στήλη λίθου πεντελησίου μετ’ ἐπιστυλίου ὁμοιάζοντος ἀετώματι. Ὕψος 1,30. - εὖρος 0,40. - πάχος 0,7.
Νὲ)ΩΝ ΛΥΚΟΦΡΟΝΟΣ ΚΥΔΑΘΗΝΑΙΕΥΣ ἀναγινώσκεται ἐν ἑνὶ στίχῳ ἐπὶ τοῦ ἐπιστυλίου.
Πρὸ τοῦ ... ΩΝ εἶνε τεθραυσμένος ὁ λίθος, ἀλλὰ τοσοῦτο μόνον ὥστε προφανῶς δὲν λείπουσι πλείω τῶν δύο γράμματα. Καθ’ ὑπόθεσιν δὲ συνεπληρώσαμεν τὸ ὄνομα εἰς Νέων, διότι γνωρίζομεν ὁμωνύμους ἄνδρας ἐκ τοῦ αὐτοῦ δήμου (Πρβλ. Κουμανούδη, Ἀττικ. ἐπιγρ. ἐπιτυμβ. ἀρ. 710)· ἄλλος δέ τις εἶνε ἐλεύθερος νὰ νομίσῃ, ὅτι ἐγέγραπτο ἐπὶ τοῦ λίθου Θέων ἢ ἄλλο τι ὄνομα ὁτιοῦν τῶν ἐχόντων τέσσαρα μόνα στοιχεῖα.
Τὸ πλεῖστον δὲ ταύτης τῆς στήλης κατέχει ἀναγεγλυμμένη ὑδρία τῶν ἐχουσῶν στερεὰν βάσιν, μακρὸν λαιμὸν καὶ δύο μεγάλα ὦτα. Ἐπὶ δὲ τῆς κοιλίας ταύτης τῆς ὑδρίας εἶνε ἀναγεγλυμμένη ἐκτύπως σκηνὴ ἀποχωρισμοῦ. Καὶ δεξιᾷ μὲν ἵσταται, πρὸς τἀριστερὰ ἔχουσα ἐστραμμένην τὴν ὄψιν καὶ τὸ σῶμα, γυνὴ ἥτις ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ ὀνομάζεται ὑπὸ ἐπιγραφῆς ὑπὲρ τὴν κεφαλὴν αὐτῆς κεχαραγμένης. Ἡ Λυσιστράτη αὕτη κομᾷ μὲν εἰς σχῆμα κορύμβου, περιβέβληται δὲ χιτῶνα ποδήρη βραχείας ἔχοντα τὰς χειρίδας καὶ φέρει πέπλον βραχὺν καλύπτοντα μὲν τὸν δεξιὸν βραχίονα, καταλείποντα δὲ γυμνὸν τὸν ἀριστερὸν καὶ τὴν χεῖρα ἣν προτείνει εἰς τὸν πρὸ αὐτῆς ἱστάμενον, ὅστις καὶ ἅπτεται αὐτῆς, ἀντιπροτείνων τὴν δεξιάν. Βλέπει δ’ οὗτος πρὸς τὰ δεξιὰ καὶ εἶνε ἔφηβος, κατὰ πᾶσαν πιθανότητα, στερούμενος γενείου, βραχεῖαν ἔχων τὴν κόμην καὶ φέρων χιτῶνα μόνον ἀφίνοντα γυμνὸν τὸν δεξιὸν ὦμον καὶ τὸ στῆθος καὶ τὴν χεῖρα καὶ τῶν ποδῶν τὰ κάτω μέρη, περιλαμβάνων δὲ αὐτὸν τῇ δεξιᾷ χειρί. Ὄπισθεν τούτου ἵσταται, καὶ οὗτος πρὸς τὰ δεξιὰ ἐστραμμένος, μικρότερός τις καὶ παιδικὸς τὸ σῶμα, βραχὺν χιτῶνα περιβεβλημένος, φορῶν κράνος μετὰ λόφου μεγάλου καὶ στρογγύλην μεγάλην ἀσπίδα κρατῶν ἀπὸ τοῦ ὀχάνου τῇ ἀριστερᾷ χειρί. Ἂν δὲ δὲν ἐφόρει τὸ κράνος, ἀλλ’ εἶχεν αὐτὸ ἐν χερσὶ θὰ ἤγετό τις εὐχερῶς εἰς τὴν εἰκασίαν, ὅτι ὁ βραχὺς οὗτος εἶνε δοῦλος (*) φέρων τὰ ὅπλα τοῦ δεσπότου ἐφήβου, τούτου δὴ τοῦ Νὲ)ωνος, ἴσως εἰς τὰ περιπόλια ἐξερχομένου ἤ τι τοιοῦτον. Διότι ἡ στήλη φαίνεται ἐπίτηδες γλυφεῖσα, οὐδ’ εἶνε τῶν ἀγοραζομένων ἑτοίμων. Συντείνει δὲ εἰς τὸ νὰ πιστεύσωμεν ὅτι ἔφηβος εἶνε ἐκεῖνος καὶ ἡ ἐγγεγλυμμένη ἐπὶ τῆς στήλης λουτροφόρος ὑδρία, ἥτις ἐπεχαράσσετο συνήθως εἰς τάφους ἀγάμων (Πρβλ. Πολυδ. VIII, 66 καὶ Κουμαν. ἐνθ. ἀν. ἐν προλ. σ ιη΄. κ. ε.).
Ἡ δ’ ἐργασία τοῦ ἀναγλύφου εἶνε κοινή, οὒχ ἧττον ὅμως καλή, ἂν καὶ χονδρή, ἡ παράστασις τοῦ ἐφήβου.
1 Αὐγούστου 1875.
Σπυρίδων Π. Λαμπρὸς Δ. Φ.
_* Δὲν εἶνε σπάνιόν ται ἐπὶ ἐπιτυμβίων στηλῶν τὰ σώματα ταῦτα τὰ βραχύτερα τῶν κυρίων, δοῦλαι καὶ δοῦλοι, οἵους καὶ ἐπὶ της Ζῳφόρου τοῦ Παρθενῶνος βλέπομεν ὡς βοηθοὺς τῶν ἐφήβων