Αλεξανδρινή Τέχνη/Τόμος 1/Τεύχος 2/Σημειώματα
| Σημειώματα |
| Περιοδικό «Αλεξανδρινή Τέχνη», τεύχος 2, Ιανουάριος 1927, σελ.22-26 |
ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΑ
η αλεξανδρινη τεχνη εὐχαριστεῖ θερμὰ τὶς ἐφημερίδες καὶ τὰ περιοδικὰ ποὺ τὴν ἀναγγείλανε καὶ ποὺ μίλησαν καλὰ γι’ αὐτή.
ενα αληθινα μεγάλο καλλιτεχνικὸ γεγονὸς θὰ εἶναι ἡ Δελφικὲς ἑορτὲς ποὺ ἑτοιμάζει ὁ ποιητὴς Ἄγγελος Σικελιανὸς γιὰ τὸν Μάϊο.
Τὸ φυλλάδιο ποὺ κυκλοφόρησε γιὰ τὶς ἑορτὲς μᾶς δίνει τὴν εὐχαρίστηση νὰ διαβάσωμε μιὰ ὡραία σελίδα λυρικῆς πρόζας τοῦ Σικελιανοῦ, τοῦ θαυμασίου αὐτοῦ τεχνίτη.
«Θέλοντας νὰ τοποθετήσωμε» λέγει ὁ Σικελιανὸς, «μιὰ πνευματικὴ πράξη, σ’ ἕνα ἁγνὸ δυναμομετρικὸν ἐπίπεδο, ἀφοῦ πρῶτα, γιὰ νὰ τὴ διαφωτίσουμε ἐσωτερικὰ μαζὺ καὶ ἱστορικά, ἀκολουθήσαμε τὴν πλήρη μέθοδο ποὺ μᾶς ἐκληρονόμησεν ἡ Ἀρεία ἢ Ὀρφικὴ παράδοση, στοὺς τρεῖς της τρόπους -ποὺ εἶνε ὁ ἐπιστρεπτικός, ὁ προνοητικός καὶ ὁ ἐράσμιος-, ζητῶντας ἔπειτα ἕνα στίβον ἱκανὸ γιὰ νὰ τὴν περικλείσει στὴν ὁλότητά της, σταματήσαμε στὸν ἅγιο στίβο τῶν Δελφῶν ...........
» ...Τὸν διαλέξαμε, γιατὶ ἀπολύτως λυτρωμένος ἀπ’ τὸ χρόνο, ὰπὸ κάθε αἰτία διχογνωμίας καὶ ἀρυθμίας, καὶ κρατῶντας μοναχὰ τὸ ἀντίφεγγο μιᾶς κεντρικῆς πνευματικῆς κληρονομίας, ὁποῦ μοιάζει νᾶνε κάθετη στὴ γῆν ἀκέρια, ἐπροσφερόνταν ἀπὸ μοναχός του στὴν καθολικότητα καὶ τὴ σαφήνεια τοῦ σκοποῦ μας».
Σύγχρονα μὲ τὶς ἑορτὲς θὰ γίνει μιὰ ἔκθεση ἑλληνικῆς βιοτεχνίας—ὑφαντά, χαλιά, κεντήματα, ξυλόγλυπτα, ἀγγειοπλαστικά, χάντρινα.
Ἡ ἑορτὲς περιλαμβάνουν παράσταση τοῦ «Προμηθέα Δεσμώτη» στὸ ἀρχαῖο θέατρο, μὲ ἀρχαϊκὴ μουσικὴ (τὸ θέατρο μπορεῖ νὰ χωρέσει 2000 θεατές), χοροὺς ἀρχαίους κανονισθέντες ἀπὸ ἀνάγλυφα καὶ ἀγγεῖα, γυμναστικοῦς ἀγῶνας στὸ στάδιο, ἑλληνικὴ ἐκκλησιαστικὴ μουσική, τραγούδια κλέφτικα· καὶ χοροὺς ἐθνικοὺς ποὺ θὰ τοὺς χορέψουνε ποιμένες τοῦ Παρνασσοῦ· ἐπίσκεψη τῶν ἀρχαίων ἐρειπίων κατὰ τὴν ὁποίαν θὰ ἐξηγοῦνται καὶ θὰ ἐξιστοροῦνται αὐτὰ στοὺς ἐπισκέπτες ἀπὸ ἀρχαιολόγους δικούς μας καὶ ξένους.
Ἡ μετάφραση τοῦ «Προμηθέα Δεσμώτη» ποὺ θὰ παιχθεῖ εἴναι τοῦ ποιητῆ Γρυπάρη.
Ἂς προσθέσωμε ὅτι ἡ ἑορτές αὐτὲς ποὺ συνδυάζουν τὶς ἀναμνήσεις τοῦ ἀρχαίου ἑλληνισμοῦ μὲ τὸν σημερινό ἑλληνισμὸ ἀνήκουν στὴν δράση ποὺ ἀγαπᾶμε καὶ στὴν ἐξάπλωση τῆς ὁποίας προσπαθοῦνε νὰ συντελέσωμε—δράση μὲ σκοπὸ νὰ δυναμώνει τὴν ἐθνικὴ συνείδηση, νὰ δυναμώνει τὴν ἀφωσίωση στὴν ἑλληνικὴ πατρίδα.
τα γαλλικα γραμματα πενθοῦν τὸν θάνατου τοῦ σημαίνοντος ποιητῆ καὶ θεατρικοῦ συγγραφέα Jean Richepin.
Τόσο τὸ ποιητικὸ ὅσο καὶ τὸ πεζό του ἔργο ἐπιβεβαιώνουν μιὰ γερὴ κλασικὴ μόρφωση καὶ μιὰ ἰδιοσυγκρασία ὀρμητική.
Τὰ πιὸ ὀνομαστὰ του ἔργα εἶναι στὴν ποίηση: la Chanson des Gueux (1876), la Mer (1886), les Glas (1922). Στὸ θέατρο: Nana-Sahib (1883) Pal le Glaive (1892), le Chemineau (1897).
Διαρκοῦντος τοῦ μεγάλου πολέμου συνέγραψε μιὰ συλλογὴ ποιημάτων στὰ ὁποῖα βρίσκεται καὶ ἕνα του ποίημα τιτλοφορούμενο: Aux Latins, ποὺ οἱ πρῶτοι του στίχοι κυρίως εἶναι ἕνας ὕμνος στὴν ἀρχαία Ἑλλάδα.
Ὁ Jean Richepin γεννήθηκε τὸ 1849· ἐξελέγη ἀκαδημαϊκὸς τὸ 1908.
η διαβαση ἀπὸ τὴν πόλη μας τοῦ Ραμπιντρανάθ Ταγκὸρ μᾶς ἄφησε τὶς καλλιτέρες ἐντυπώσεις.
Διὰφοροι δημοσιογράφοι τρέξανε νὰ τοῦ πάρουν συνέντευξη, ἕνα σωρὸ περίεργοι τὸν κύταζαν στὸ πέρασμά του μὲ ὕφος ἀπορίας, ὁλόκληρος ὁ τύπος πανηγύρισε τὸ εὐχάριστο γεγονός, δεξιώσεις καὶ ἐπισκέψεις ἔγιαν, προσφωνήσεις καὶ λόγοι εἰπώθηκαν, κόσμος πολὺς -πάρα πολὺς- συγκεντρώθηκε νὰ τὸν ἀκούσει. Ἀναμφιβόλως ὁ φιλόσοφος Ἰνδὸς θὰ ἔφυγε κατενθουσιασμένος ἀπὸ τὶς ἐκδηλώσεις καὶ τὴ λατρεία τόσων θαυμαστῶν. Μὲ τὴ διαφορὰ πὼς αὐτὰ ποὺ διδάσκει καὶ μιλᾶ δύσκολα τὰ καταλαβαίνουν τὰ πλήθη -τόσο δύσκολα ὅσο εὔκολα τὰ παρεξηγοῦν. Ὡστόσο ὁ Ραμπιντρανάθ Ταγκὸρ εἶναι ἄξιος ἐχτίμησης καὶ συμπάθειας, γιατὶ ἀνήκει κι αὐτὸς στὴ χορεία τῶν οὐτοπιστῶν ἐκείνων ἰδεολόγων, ποὺ κατηνάλωσαν τὸ περισσότερο μέρος τῆς ζωῆς τους μὲς στοὺς ὡραίους ὁραματισμοὺς καὶ τὶς ἀνεκπλήρωτες ἐπαγγελίες.
μεταξυ τῶν μελῶν τῆς Ἐπιτροπῆς ποὺ σχημάτισαν τὰ Messages d’Orient γιὰ νὰ ὐποδεχθεῖ τὸν Ραμπιντρανάθ Ταγκόρ, μὲ ἀπορία εἴδαμε νὰ λείπει τὸ ὄνομα τοῦ Καβάφη. Σε πολλούς μὰ πάρα πολλούς, τὸ πράγμα ἔκαμε κακίστη ἐντύπωση.
Ὁ μεγάλος Ἕλλην ποιητὴς ἦταν ὁ ενδεδειγμένος γιὰ τὴν δεξίωση τοῦ μεγάλου Ἰνδοῦ ποιητῆ.
Πολὺ ἀλλόκοτη παράλειψη τῶν Messages d’Orient.
στο libre (Ὀκτωβρίου-Νοεμβρίου 1926) τοῦ κ. Ρουσσὲλ ὑπάρχει μιὰ σύντομη κριτικὴ γιὰ τὸν «Προσκυνητὴ τῆς Σιωπῆς καὶ τῆς Λήθης» τοῦ κ. Γ. Βρισιμιτζάκη. Ἡ κριτικὴ αὐτὴ εἶναι πρόχειρα καὶ βιαστικὰ γραμμένη· ἔτσι φαίνεται τοὐλάχιστον· καὶ χάριν τοῦ κ. Ρουσσέλ, ἔτσι τὸ ἐλπίζουμε. Ἂν διάβαζε προσεκτικὰ τὸ βιβλίο τοῦ κ. Βρισιμιτζάκη δὲν θὰ μᾶς ἔλεγε τὸ ἄτοπον ποὺ ὁ κ. Βρισιμιτζάκης πρέπει να μορφώσει ὕφος. Τὸ χαρακτηριστικὸ τοῦ κ. Βρισιμιτζάκη εἶναι ποὺ ἔχει ὕφος μορφωμένο. Ἡ παρατήρηση τοῦ κ. Ρουσσὲλ γιὰ τὸ «φύλλωμα» εἶναι παιδαριώδης. Ἐννοεῖται ποὺ τὴν σκιὰ θὰ τὴν δώσουν οἱ κλάδοι τοῦ δένδρου οἱ ὁποῖοι ἔχουν φύλλα· ὅταν μιλεῖ γιὰ σκιὰ ὁ κ. Βρισιμιτζάκη αὐτὸ ἐννοεῖ, καὶ κάθε λογικὸς ἀναγνώστης αὐτὸ καταλαβαίνει. -Τὸ ἔργον τοῦ κ. Βρισιμιτζάκη εἶναι συμβολικὸ καὶ ποιητικό. Καὶ ἔχει τὴν ἀληθοφάνεια ποὺ ἁρμόζει σὲ τέτοια ἔργα. -Γιὰ τὴν γλῶσσα, ὁ κ. Ρουσσὲλ πάλι πέφτει ἔξω. Ὑπάρχει ἡ ἀμιγὴς δημοτικὴ, ὑπάρχει καὶ ἡ μικτὴ. Μερικοὶ ἕλληνες συγγραφεῖς γράφουν τὴν πρώτη, μερικοὶ (ἀπ’ τοὺς ὁποίους ὁ κ. Βρισιμιτζάκης) γράφουν τὴν δεύτερη. Δὲν τὰ ξέρει αὐτὰ ὁ λ. Ρουσσέλ; Ἀποροῦμε.
σ ενα εβδομαδιαιο Τανταϊνὸ περιοδικὸ (27 Νοεμβρίου) ὁ κ. Λουκᾶς Χριστοφίδης ἔγραψε -μεταξὺ ἄλλων- μιὰν ἀνακρίβεια.
Ἀπευθυνόμενος πρὸς τὸν «Ταχυδρόμο» λέγει «Ἀγαπητὲ Ταχυδρόμε, γιατὶ νὰ μὴ θυμώσεις καὶ γιατὶ νὰ μὴ λυπηθεῖς ὅταν πέρσι.. ἔβγαινε ὁ κ. Κ. Π. Καβάφης κι ἐδήλωνε στὶς στῆλες σου πῶς ὁ Παλαμᾶς εἶναι κατώτερος ποιητής!»
Ὁ Καβάφης οὔτε ἔγραψε, οὔτε ἔκαμε στὸν Ταχυδρόμο δήλωση ὅτι ὁ Παλαμᾶς εἶναι κατώτερος ποιητής.
Ὁ Καβάφης σὲ μιὰ κουβέντα φιλολογικὴ -ποὺ ἔγινε στὸ ἐντευκτήριο τῶν «Γραμμάτων» τὸν Φεβρουάριο 1926- εἶπε μιὰ προσωπικὴ γνώμη, ὅτι θεωρεῖ πῶς ὁ Γρυπάρης καὶ ὁ Μαλακάσης εἶναι ποιηταὶ καλλίτεροι ἀπ’ τὸν Παλαμᾶ.
Τὰ λόγια του ἐπαναλήφθησαν καὶ τὰ διέστρεψαν. Καὶ τότε ὁ κ. Στέφανος Πάργας ἔγραψε (16 Φεβρουαρίου) πάνω στὸ ζήτημα ἕνα γράμμα στὸν «Ταχυδρόμο» ἀπ’ τὸ ὁποῖο παραθέτουμε λίγες γραμμές:
«...Ὁ Καβάφης δὲν εἶπε ὅτι ὁ Παλαμᾶς δὲν ἔχει τίποτε. Εἶπε ὅτι θεωρεῖ τὸν Γρυπάρη καὶ τον Μαλακάση ποιητὰς ἀνωτέρους ἀπ’ τὸν Παλαμᾶ».
Ὁ κ. Α. Γ. Συμεωνίδης (τῆς «Ἀλεξανδρινῆς Τέχνης») ἔγραψε στὴν «Ἴσιδα» (20 Φεβρουαρίου) ὅτι κι αὐτὸς ἄκουσε τὸν Καβάφη νὰ ἐκφράζει προτίμηση γιὰ τὸν Γρυπάρη καὶ τὸν Μαλακάση.
Ἠ Ρίκα Ἀγαλλιανοῦ (τώρα Σεγκοπούλου) ἐξέφρασε (στὴν Ἴσιδα κι αὐτὴ) ἀπορία γιατὶ «να βρεθοῦνε μερικοὶ να παραξενευτοῦν πῶς ὁ Καβάφης προτιμᾶ ἀπ’ τὸν Παλαμᾶ, τὸν Γρυπάρη καὶ τὸν Μαλακάση».
Αὐτὸ εἶναι ὅλο. ο αερολογος κ. Τ. Μαλᾶνος δημοσίεψε στὸ ἐβδομαδιαῖο περιοδικὸ «Ἴσις» τῆς 27 Νοεμβρίου, μιὰ ἐπιστολὴ ἀπ’ τὴν ὁποία παίρνουμε τὰ ἑξῆς:
...Ὀφείλω λοιπόν γιὰ μιὰν ἀκόμη φορά, νὰ δηλώσω ὅτι, μέχρι σήμερα ἐχθρικὸ ἄρθρο ἐναντίον τοῦ ἔργου τοῦ κ. Καβάφη δὲν ἔγραψα. Τὸ μόνο ποὺ ἔχω γράψει εἶνε μερικὰ ἄρθρα ἐναντίον τῆς πολιτικὴς του ὡς διδασκάλου.
...Βέβαια ἂν ὠφέλησα ἢ ὄχι τὴ νεότητα αὐτὸ δὲν τὸ ξέρω. Ἐκεῖνο ὅμως ποὺ μπορῶ μέ ἱκανοποίηση νὰ βεβαιώσω εἶνε ὅτι ἡ σειρὰ τῶν ἄρθρων μου ἐκείνων στάθηκε ἀφορμὴ νὰ ἐλευθερωθῆ ἕνας ἀπὸ τοὺς πιὸ εὐέλπιδες νἐους λογοτέχνες μας: ὁ κ. Ἠλίας Γκανούλης."
Τώρα νὰ τὶ τοῦ λέγει ὁ κ. Ἠλ. Γκανούλης:
«Στὴν ἐπίθεσή σας, στὴν ἐκστρατεία σας κατὰ τοῦ ποιητῆ τῶν «κεριῶν»», δὲ θέλουμε νὰ ἀνακατωθοῦμε. Δὲ μᾶς ἐνδιαφέρει. Ποιὰ ὅμως εἶναι ἡ δικαιολογία τῶν ἄρθρων σας; Ἡ προστασία τῶν νέων ἀπ’ τὸν καβαφικό κίνδυνο; Ἀλλὰ ποιὸς σᾶς ἐζήτησε; Ποιὸς σᾶς ἐκάλεσε;
Πῶς ξεχνᾶτε ὅτι καβαφικὸς κίνδυνος ἂν ὑπάρχει, ὑπάρχει μόνο γιὰ τοὺς κουτούς, ὄχι γιὰ τοὺς νέους γιατὶ οἱ νέοι ξέρουν πῶς πρέπει να φερθοῦν (...ὑπάρχουν ἐπισόδια) ξέρουν τὶ νὰ κάμουν γιὰ νὰ φτάσουν σὲ ὡρισμένο ἀποτέλεσμα. Οἱ νέοι ἔχουν τὴν αὐτοπάρκειά τους.
Εἰς κόρακας... τὰ προσχήματά σας.
Μάταια, περιττὴ καὶ ἀνώφελη, ἡ ἀκάλεστη, ἡ ἀπρόσκλητη προστασίας σας. Ἐκτὸς πιά... ἂν θέλετε σεῖς ὁ ἔγκριτος κριτικὸς νὰ γίνετε... "pater familias" τῶν κουτῶν! Σᾶς τοὺς χαρίζουμε!!!»
στο πρωτο μας τεῦχος ἀναφέραμε τὸν κ. Α.Ν. Φράγκο σχετικὰ μ’ ἕνα φιλολογικό του ἄρθρο ποὺ φάνηκε στὴν "Ἐλευθερία" Λαρίσσης καὶ ποὺ μᾶς ἄρεσε. Εὐχαρίστως μανθάνομε ὄτι προσεχῶς βγάζει ἕνα βιβλίο στὴν Ἀθήνα μὲ τὸν τίτλο "Κριτικὰ Σημειώματα" (Ἔκδοση «Νέας Τέχνης»).
"Στὶς σελίδες του" ὅπως μᾶς πληροφορεῖ ἡ ἀγγελία τοῦ βιβλίου "περνᾶ ἡ ἀνάλυση, ἡ κοινωνικὴ ἐξέταση καὶ ἡ λογοτεχνικὴ ἐμβάθυνση, στὰ ἔργα τῶν λογοτεχνικῶν κορυφῶν ποὺ παρουσιάζει σήμερα ἡ διανοούμενη Ἑλλάδα, τοῦ Καβάφη καὶ τοῦ Παλαμᾶ στὸ ποίημα, τοῦ Νικολαϊδη καὶ τοῦ Βουτυρᾶ στὸ διήγημα". Τὸ βιβλίο αὐτὸ μᾶς δίνει τὴν ἀφορμὴ νὰ σημειώσωμε πὼς τὰ διηγήματα τοῦ Νικολαΐδη ὁλοένα περισσότερο ἐπισύρουνε τὴν προσοχὴ τῶν λογίων. Στὴν Ἑλλάδα τὰ τελευταῖα χρόνια ὁ Νικολαΐδης διαβάστηκε, μελετήθηκε. κι’ ἐκτιμήθηκε πολύ -ὅπως τὸ ἀξίζει.
ελαβαμε τὸ πρῶτο τεῦχος τοῦ “Ἑρμῆ”, μηνιαίου περιοδικοῦ μελέτης καὶ ἔρευνας, ποὺ βγάζει ὁ γνωστὸς λόγιος κ. Α. Μαρσέλος. Μᾶς ἔκαμε πολὺ καλὴν ἐντύπωση καὶ εὐχόμεθα στὸ περιοδικὸ ἐπιτυχὴ πραγματοποίηση τοῦ προγράμματος ποὺ ἐκθέτεται στὸ ἄρθρο “Τοπικὸ καὶ χρονικὸ περιβάλλον” μὲ τὸ ὁποῖο ἀρχίζει τὸ τεῦχος.
Μᾶς ἄρεσαν ἡ σελίδες γιὰ τὴν ἀρχαία Ἀλεξανδρινὴ ποίηση βασισμένες κυρίως ἐπάνω στοῦ Legrand τὴν Poésie Alexandrine.
Σημειώνουμε τὴν εἰσαγωγὴ τῶν Παιδαγωγικῶν Ὁμιλιῶν τοῦ κ. Μ. Γ. Μιχαηλίδη-Νουάρου.
Ὁ κ. Μάγνης γράφει ἕνα ἐνδιαφέρον ἄρθρον γιὰ τὸν Δέλτα. Ἀναμφιβόλως ὁ Δέλτας εἶναι ἕνας καλὸς λογοτέχνης. Ἔχει λεπτὴ καλαισθησία. Ἔγραψε λίγα, ἀλλὰ τὰ λίγα ἐκεῖνα ἀξίζουν περισσότερα ἀπὸ πολλὰ ἄλλων. Ἔχει κι αὐτὸ τὸ ἀξιοσημείωτο, εἶναι ἀπὸ τοὺς πρώτους στοὺς ὁποίους φαίνεται κάποια ἐπίδραση τοῦ ποιητικοῦ ὕφους τοὺ Καβάφη.
αναγκαστηκαμε νὰ παραλείψωμε τὸ ἄρθρο τοῦ κ. Κλέωνος Βερίου (σειρὰ ἄρθρων περὶ Ἀλεξανδρινῶν Λογοτεχνῶν) γιατὶ τὸ λάβαμε πολὺ ἀργὰ- ὅταν ἦταν πιὰ συμπληρωμένη ἡ ὕλη τοῦ παρόντος τεύχους.
στο εβδομαδιαιο γαλλικὸ περιοδικὸ τοῦ Καΐτου Magazine Egyptien τῆς 11 Δεκεμβρίου, ἐφάνηκε ἕνα ὡραῖο ἄρθρο τοῦ κ. Jean Sebastien γιὰ τὸν ποιητὴ Καβάφη.
Ὁ κ. Sebastien εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς ἐπιφανέστερους γαλλόφωνους λογίους τῆς Αἰγύπτου. Τὸ ἄρθρο του αὐτὸ ἔκαμε ἐντύπωση στὸ γαλλόφωνο κοινὸ καὶ ἀναδημοσιεύτηκε στὴ μεγάλη ἐφημερίδα “Bourse Egyptienne” τῆς 16 Δεκεμβρίου. Στὸ ἐρχόμενο τεῦχος θὰ ἀσχοληθοῦμε εὐρύτερα μὲ τὴν ἐργασία αὐτὴ τοῦ κ. Sebastien γιὰ τὸ ἔργο τοῦ ἕλληνα ποιητῆ.
ελαβαμε ἀπ’ τὴν Ἀθήνα τὰ ἕξῆς βιβλία γιὰ τὰ ὁποῖα θὰ γράψωμε στὸ ἐρχόμενο τεῦχος: “Στὴ χώρα τῶν Σοφῶν καὶ τῶν Ἀγρίων”, Δ. Βουτυρᾶ. “Ἐκείνη”, “Ἐρωτικὰ”, “Ὁ χωρισμός”, Γ. Τσουκαλᾶ. “Τὸ Ταξίδι”, Α. Ν. Μαγγανάρη. “Λίγοι Στίχοι”, Κ. Κουκῆ.
Ἐλάβαμε ἐπίστης τὸ ἐκτενές διήγμα “Φάλμα” (Ἔκδοση Τυπογραφείου Ν. Μητσάνη Ἀλεξάνδρεια) τοῦ κ. Γιάννη Θεοδωρίδη. Ὁ κ. Θεοδωρίδης εἶναι καλλιτέχνης τῆς σκηνῆς πολύ γνωστὸς καὶ συμπαθὴς στὴν Ἀλεξάνδρεια.