κλησιαστικῶν πραγμάτων τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου περιελθόντων εἰς οἰκτρὰν θέσιν, τὸ ἔθνος ἀπέβλεψε καὶ σχεδὸν παμψηφεὶ ἐξελέξατο ὡς ἄξιον διάδοχον Γενναδίου τοῦ Σχολαρίου, Ἰωακεὶμ τὸν Θεσσαλονίκης ἄνδρα φιλόπατριν καὶ ἤθους χρηστοτάτου καὶ περὶ τὸ διοικεῖν τὴν ἐκκλησίαν ἱκανωτάτου. Ἀλλά, ἀναφυέντος τοῦ πολυπλόκου ζητήματος τῶν πατριαρχικῶν προνομιῶν, ὁ Πατριάρχης Ἰωακεὶμ ὁ Γ′, περιῆλθε πρὸς τὴν τουρκικὴν Κυβέρνησιν εἰς θέσιν δεινήν, μὴ ἀποδεχόμενος τὰς τροποποιήσεις καὶ τὰς μειώσεις ἐπὶ τῶν προνομιῶν, ἃς ὡς πιστὸς φύλαξ τῆς πατρῴας παρακαταθήκης ὤφειλε νὰ τηρήσῃ σώας καὶ ἀνελλιπεῖς. Ἐν τῷ μεταξὺ δέ, θανόντος καὶ τοῦ ἀειμνήστου εὐεργέτου τοῦ ἔθνους Γεωργίου Ζαρίφη, ὅστις παρὰ τῷ Σουλτάνῳ ἀείποτε συνηγόρει ὑπὲρ Ἰωακεὶμ τοῦ Γ′, ἐγένετο ἀποδεκτὴ ἡ ἐπίμονος παραίτησις αὐτοῦ καὶ τότε ἐξελέχθη Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης ὁ Ἰωακεὶμ Δ′, ἀπὸ Δέρκων, ἐκ Χίου, ἀνεψιὸς Ἰωακεὶμ τοῦ Β′, σπουδάσας ἐν τῇ θεολογικῇ τῆς Χάλκης σχολῇ. Ὑποστηριζόμενος ὑπὸ τοῦ μέγα τότε ἰσχύοντος θείου αὐτοῦ, ἀνῆλθεν εὐθύς, νεαρώτατος ἔτι, εἰς μεγάλα τῆς ἐκκλησίας ἀξιώματα, γενόμενος ἀρχιμανδρίτης καὶ ἐπὶ πολλὰ ἔτη ἀρχιγραμματεὺς τῆς Ἱερᾶς Συνόδου. Κατόπιν ἐψηφίσθη καὶ ἐχειροτονήθη μητροπολίτης Λαρίσης, ἀποθανόντος δὲ τοῦ μητροπολίτου Δέρκων Νεοφύτου, διεδέξατο αὐτὸν εἰς τὴν μητρόπολιν ταύτην. Μητροπολίτης Δέρκων διατελῶν, ἀπεστάλη μετὰ τοῦ προαποβιώσαντος Νικαίας Ἰωαννικίου εἰς Ἅγιον Ὄρος ὡς πληρεξούσιος τῶν Πατριαρχείων ὑπὸ τοῦ θείου αὑτοῦ Ἰωακεὶμ τοῦ Β′ πρὸς διακανόνισιν τοῦ ζητήματος τῆς μονῆς τοῦ Ἁγίου Παντελεήμονος. Λέγουσιν ὅτι εἰργάσθη ἐν τῷ ζητήματι ἐκείνῳ μετὰ πολλῆς φιλοπατρίας, ἀλλ’ αἱ ἡμέτεραι πληροφορίαι καὶ ἐντυπώσεις τοῦ χρόνου ἐκείνου παριστῶσι τὸν ἄνδρα οὐχὶ τόσον συνετόν, οὐδὲ τοσοῦτον φιλόπατριν, διότι ἀμέσως ἡ μονὴ ἐκείνη περιῆλθεν εἰς τὰς χεῖρας τῶν διαμφισβητούντων αὐτὴν Ῥώσων, ἐκλεγέντος ἡγουμένου αὐτῆς τοῦ ῥωσόφρονος Μακαρίου. Ὁπωσδήποτε, ἡ ἱστορία, βραδύτερον ἐπιλαμβανομένη τοῦ θέματος τούτου, ἀποδώσει τὸ δίκαιον ἑνὶ ἑκάστῳ.
Γενόμενος Πατριάρχης Ἰωακεὶμ ὁ Δ′, εἰργάσθη ὀλίγον ὑπὲρ τῶν ἐθνικῶν συμφερόντων· ἴσως θὰ εἰργάζετο περισσότερον, ἢ θὰ ἐφαίνετο τοὐλάχιστον ἡ ἐργασία αὐτοῦ, ἂν δὲν διεδέχετο Ἰωακεὶμ τὸν Γ′, πρωθιεράρχην ῥέκτην καὶ ἱκανότατον. Ἀλλὰ καὶ ἂν ἤθελεν ὅμως νὰ ἐργασθῇ, δὲν ἠδύνατο, ἐπειδὴ κατετρύχετο ὑπὸ στηθικοῦ νοσήματος, μάταιαι δ’ ἀπέβησαν αἱ πρὸς θεραπείαν αὐτοῦ γενόμεναι ἐκδρομαὶ ἀνὰ τὴν Ἰταλίαν καὶ τὴν Ἑλλάδα. Ὁλόκληρον σχεδὸν τὸ διάστημα τῆς πατριαρχείας αὐτοῦ διήγαγεν ἐν ἀσθενείᾳ καὶ ἐπὶ τοσοῦτον ἡ ὑπηρεσία τῶν Πατριαρχείων ἐχαλαρώθη, ὥστε καὶ αὐτὸς ὁ Πατριάρχης, συναισθανθεὶς τὴν ἀνυπολόγιστον βλάβην, ἧς ἐγίνετο πρόξενος, παρῃτήθη καὶ μετέβη χάριν τῆς ὑγείας αὐτοῦ εἰς τὴν πατρίδα αὐτοῦ Χίον, ἔνθα καὶ ἀπεβίωσε. Διεδέξατο δ’ αὐτὸν εἰς τὸν πατριαρχικὸν θρόνον κατ’ Ἰανουάριον τοῦ 1887 ὁ ἀπὸ Ἀδριανουπόλεως ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ὁ Ε′.
